همانگونه که میدانیم قرآن منبع اصلی تمامی قوانین و احکام و اعتقادات اسلامی است و اگر چه بصورت مستقیم یا بالفعل به بسیاری از اعتقادات و چگونگی اجرای بسیاری از احکام اشاره نکرده است .
ولی کن دارای آیاتی است که در آن آیات برخی از معارف اسلامی به صورت کلی و مجمل بیان شده است و تفسیر و توضیح آن به عهده پیامبران (ص) نهاده شده است . در مورد مهدویت نیز چنین است . ریشه اصلی این تفکر قرآن است که در چند آیه نابودی ستم را پیش بینی کرده است و پیروزی صالحان و پارسایان و مستضعفان را بشارت داده است و سرانجام کار را از آن پرهیزکاران دانسته و بشارت داده که در پایان جهان ، نیکوکاران حاکم خواهند شد . در تفسیر این آیات روایات فراوانی بر پیامبر (ص) و ائمه (ع) نقل شده است ، که بنابر آنها ، حکومت امام مهدی (ع) در آخرالزمان همان حکومت مستضعفان و صالحانی است ، که در قرآن بشارت به آنها داده شده است.
خداوند در 365 آیه که در هشتاد سوره آمده است به صورت کلی درباره مهدویت سخن گفته است . بیش از 500 روایت از پیامبر و ائمه (ص) و ائمه (ع) در تفسیر این آیات نقل شده است که در ادامه به چند نمونه اشاره میشود .
الف : و نرید الله لمن علی الذین استضعپفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلتم ائمه و نجعلتهم الوارثین
ما میخواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم .
سلمان فارسی میگوید : رسول خدا فرمودند :( خداوند هیچ پیامبر و امامی را نفرستاد مگر آنکه برای او 12 نقیب قرار داد . پس نام امام را شمرد و فرمود : سپس فرزندش ، محمدبن الحسن المهدی (ع) است که به امر پروردگار قیام میکند .
ب: و لقد کتبانی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرتها عبادی الصالحون .
در زبور بعد از ذکر تورات نوشتیم . بندگان شایسته ام وارث حکومت زمین خواهند شد .
در تفسیر این آیه ، محمدبن عبدلله بن حسن از امام باقر نقل کرده که آن حضرت فرمودند ( مراد از این آیه قائم آل محمد (ع) و یارانش میباشند . )
ج: امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء الارض .....
و یا کسی که دعای مضطر و گرفتار را اجابت میکند هنگامی که او را میخواند و بلا و سختی را برطرف میسازد و شما را خلفای زمین قرار میدهد....
امام باقر (ع) در تفسیر این آیه ، ضمن حدیث مفصلی ، سخنرانی امام عصر(عج) را در موقع ظهور در مکه بیان میفرماید : ( اولین کسی که با او بیعت میکند ، جبریل است و سپس بیش از سیصد نفر با او بیعت میکنند . ...)
همانگونه که گفته شد ، بیش از سیصد آیه از کلام الله مجید و بیش از پانصد حدیث در تفسیر این آیات پیرامون مهدویت وجود دارد و آیات و احادیث بالا تنها برای نمونه بیان شده است .
لزوم شناخت امام مهدی (ع) :
به روایات بسیاری در کتاب های شیعه و اهل تسنن برخورد میکنیم که در آنها مسلمانان موظف شده اند تا امام زمان خود را بشناسند و از او پیروی بنمایند ، بیشتر دانشمندان اهل سنت منظور از امام زمان در این آیات را زمامداران و خلفا دانسته اند .
شیعه باور است که منظور از امام زمان در روایات ، امامان معصوم (ع) هستند بدین جهت لزوم شناخت مهدی را جزئی از همین شناخت کلی نسبت دوازده امام می دانند . سلمان فارسی میگوید : پیامبر (ص) فرمودند : امامان بعد از من دوازده نفر هستند همه ی آنها از قریش میباشند .... بدانید که اینان عترت من هستند و از گوشت و خون من می باشند، چرا برخی مردم مرا درباره آنها آزار میدهند ؟ خداوند شفاعت من را نصیب آنها نکند
امام حسن فرمودند : امامان پس از رسول خدا دوازده نفر هستند ، نه نفر از آنها از نسل برادرم حسین میباشند . مهدی این امت از آنهاست . پس از بیان اصل ضرورت وجود امامان ، به بیان وظیفه مسلمانان در برابر آنها و اینکه چرا باید مسلمانان امام خویش را در هر زمانی بشناسند میپردازیم .
به چند دلیل باید امام مهدی(ع) را بشناسیم:
الف) جلوگیری از انحراف و گمراهی : ضرورت شناخت حضرت مهدی (عج) وقتی احساس میشود که انسانها در اثر فاصله گرفتن از امام خود به فساد و گمراهی کشیده میشوند ، که برای رهایی از این دام خطرناک ، راهی جز پیروی از امام نخواهد بود . امام کاظم (ع) میفرماید: (( امام ، حجت بندگان است ، هر که او را رها کند گمراه میشود و هر که همراه او باشد ، نجات میابد و رستگار میشود . ))
ابو جعفر عمری ، اولین نایب امام زمان (عج) به ابوعلی محمدبن همام این گونه نوشته است:
(( اللهم عرفنی نفسک ، فانک ان لم تعرفنی ... ))
(( خدایا ! خودت را به من بشناسان و اگر خودت را به من نشناسانی ، رسولت را نخواهم شناخت ، خدایا رسولت را به من بشناسان و گر نه حجتت را نخواهم شناخت . خدایا حجتت را به من بشناسان وگرنه از دنیا خود گمراه خواهم شد . ))
ب ) جلوگیری از ابطال عمل : پذیرش و قبولی اعمال و جلوگیری از بطلان عمل در گرو پذیرفتن امام معصوم است .... امام باقر (ع) به زراره فرمود : ( اسلام بر 5 چیز بنا شده ، (( نماز ، زکات، حج ، روزه ، ولایت )) زراره میگوید عرض کردم ، کدام یک از آنها برتر است ، امام (ع) فرمود : ولایت زیرا کلید حاکم و حاکم و راهنمای آنها است . اگر مردی شب تا صبح را به نماز و روزه و به روزه سپری کند و و تمام ثروت خود را به صدقه بدهد و همه ساله به حج برود ، امام ولی خود را نشناخته باشد ، تا از او پیروی کند و تمام کارهایش به راهنمایی او باشد ، هرگز نزد خداوند اجر و ثوابی ندارد و از اهل ایمان نخواهد بود .
ج ) رسیدن به حیات معنوی : پیامبر (ص) فرمودند : (( ای مردم هر که بخواهد در زندگی همانند من باشد و مانند من بمیرد ، ولایت علی (ع) را بپذیرد و از امامان پس از او پیروی کند . ))
د ) برای فرار از مرگ جاهلیت : در روایتی که مورد پذیرش شیعه و سنی میباشد تصریح شده است که هر کس امام زمالن خود را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا میرود
قال رسول الله : (( من مات لم یعرف امام زمان مالت میت جاهلیه )
امام باقر میفرماید : (( هر کس بمیرد و امامی نداشته باشد ، مرگ او مرگ جاهلیت است و هیچ کس در این جهت معذور نیست تا امام خود را بشناسد ))
رسول خدا فرمود : (( من انکر من القائم ولدی فی زمان غیبت فمات ، فقدمات میه جاهلیت ) ( هر کس منکر قائم از فرزندانم در زمان غیبتش بشود ، و در همان حال بمیرد ، قطعا به مرگ جاهلیت مرده است . ))
شاید منظو از مرگ جاهلیت این باشد که آنها نیز همانند افرادی که بیش از اسلام در حال شرک و کفر مردند ، بمیرند .
ولی کن دارای آیاتی است که در آن آیات برخی از معارف اسلامی به صورت کلی و مجمل بیان شده است و تفسیر و توضیح آن به عهده پیامبران (ص) نهاده شده است . در مورد مهدویت نیز چنین است . ریشه اصلی این تفکر قرآن است که در چند آیه نابودی ستم را پیش بینی کرده است و پیروزی صالحان و پارسایان و مستضعفان را بشارت داده است و سرانجام کار را از آن پرهیزکاران دانسته و بشارت داده که در پایان جهان ، نیکوکاران حاکم خواهند شد . در تفسیر این آیات روایات فراوانی بر پیامبر (ص) و ائمه (ع) نقل شده است ، که بنابر آنها ، حکومت امام مهدی (ع) در آخرالزمان همان حکومت مستضعفان و صالحانی است ، که در قرآن بشارت به آنها داده شده است.
خداوند در 365 آیه که در هشتاد سوره آمده است به صورت کلی درباره مهدویت سخن گفته است . بیش از 500 روایت از پیامبر و ائمه (ص) و ائمه (ع) در تفسیر این آیات نقل شده است که در ادامه به چند نمونه اشاره میشود .
الف : و نرید الله لمن علی الذین استضعپفوا فی الارض و نجعلهم ائمه و نجعلتم ائمه و نجعلتهم الوارثین
ما میخواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم .
سلمان فارسی میگوید : رسول خدا فرمودند :( خداوند هیچ پیامبر و امامی را نفرستاد مگر آنکه برای او 12 نقیب قرار داد . پس نام امام را شمرد و فرمود : سپس فرزندش ، محمدبن الحسن المهدی (ع) است که به امر پروردگار قیام میکند .
ب: و لقد کتبانی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرتها عبادی الصالحون .
در زبور بعد از ذکر تورات نوشتیم . بندگان شایسته ام وارث حکومت زمین خواهند شد .
در تفسیر این آیه ، محمدبن عبدلله بن حسن از امام باقر نقل کرده که آن حضرت فرمودند ( مراد از این آیه قائم آل محمد (ع) و یارانش میباشند . )
ج: امن یجیب المضطر اذا دعاه و یکشف السوء و یجعلکم خلفاء الارض .....
و یا کسی که دعای مضطر و گرفتار را اجابت میکند هنگامی که او را میخواند و بلا و سختی را برطرف میسازد و شما را خلفای زمین قرار میدهد....
امام باقر (ع) در تفسیر این آیه ، ضمن حدیث مفصلی ، سخنرانی امام عصر(عج) را در موقع ظهور در مکه بیان میفرماید : ( اولین کسی که با او بیعت میکند ، جبریل است و سپس بیش از سیصد نفر با او بیعت میکنند . ...)
همانگونه که گفته شد ، بیش از سیصد آیه از کلام الله مجید و بیش از پانصد حدیث در تفسیر این آیات پیرامون مهدویت وجود دارد و آیات و احادیث بالا تنها برای نمونه بیان شده است .
لزوم شناخت امام مهدی (ع) :
به روایات بسیاری در کتاب های شیعه و اهل تسنن برخورد میکنیم که در آنها مسلمانان موظف شده اند تا امام زمان خود را بشناسند و از او پیروی بنمایند ، بیشتر دانشمندان اهل سنت منظور از امام زمان در این آیات را زمامداران و خلفا دانسته اند .
شیعه باور است که منظور از امام زمان در روایات ، امامان معصوم (ع) هستند بدین جهت لزوم شناخت مهدی را جزئی از همین شناخت کلی نسبت دوازده امام می دانند . سلمان فارسی میگوید : پیامبر (ص) فرمودند : امامان بعد از من دوازده نفر هستند همه ی آنها از قریش میباشند .... بدانید که اینان عترت من هستند و از گوشت و خون من می باشند، چرا برخی مردم مرا درباره آنها آزار میدهند ؟ خداوند شفاعت من را نصیب آنها نکند
امام حسن فرمودند : امامان پس از رسول خدا دوازده نفر هستند ، نه نفر از آنها از نسل برادرم حسین میباشند . مهدی این امت از آنهاست . پس از بیان اصل ضرورت وجود امامان ، به بیان وظیفه مسلمانان در برابر آنها و اینکه چرا باید مسلمانان امام خویش را در هر زمانی بشناسند میپردازیم .
به چند دلیل باید امام مهدی(ع) را بشناسیم:
الف) جلوگیری از انحراف و گمراهی : ضرورت شناخت حضرت مهدی (عج) وقتی احساس میشود که انسانها در اثر فاصله گرفتن از امام خود به فساد و گمراهی کشیده میشوند ، که برای رهایی از این دام خطرناک ، راهی جز پیروی از امام نخواهد بود . امام کاظم (ع) میفرماید: (( امام ، حجت بندگان است ، هر که او را رها کند گمراه میشود و هر که همراه او باشد ، نجات میابد و رستگار میشود . ))
ابو جعفر عمری ، اولین نایب امام زمان (عج) به ابوعلی محمدبن همام این گونه نوشته است:
(( اللهم عرفنی نفسک ، فانک ان لم تعرفنی ... ))
(( خدایا ! خودت را به من بشناسان و اگر خودت را به من نشناسانی ، رسولت را نخواهم شناخت ، خدایا رسولت را به من بشناسان و گر نه حجتت را نخواهم شناخت . خدایا حجتت را به من بشناسان وگرنه از دنیا خود گمراه خواهم شد . ))
ب ) جلوگیری از ابطال عمل : پذیرش و قبولی اعمال و جلوگیری از بطلان عمل در گرو پذیرفتن امام معصوم است .... امام باقر (ع) به زراره فرمود : ( اسلام بر 5 چیز بنا شده ، (( نماز ، زکات، حج ، روزه ، ولایت )) زراره میگوید عرض کردم ، کدام یک از آنها برتر است ، امام (ع) فرمود : ولایت زیرا کلید حاکم و حاکم و راهنمای آنها است . اگر مردی شب تا صبح را به نماز و روزه و به روزه سپری کند و و تمام ثروت خود را به صدقه بدهد و همه ساله به حج برود ، امام ولی خود را نشناخته باشد ، تا از او پیروی کند و تمام کارهایش به راهنمایی او باشد ، هرگز نزد خداوند اجر و ثوابی ندارد و از اهل ایمان نخواهد بود .
ج ) رسیدن به حیات معنوی : پیامبر (ص) فرمودند : (( ای مردم هر که بخواهد در زندگی همانند من باشد و مانند من بمیرد ، ولایت علی (ع) را بپذیرد و از امامان پس از او پیروی کند . ))
د ) برای فرار از مرگ جاهلیت : در روایتی که مورد پذیرش شیعه و سنی میباشد تصریح شده است که هر کس امام زمالن خود را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا میرود
قال رسول الله : (( من مات لم یعرف امام زمان مالت میت جاهلیه )
امام باقر میفرماید : (( هر کس بمیرد و امامی نداشته باشد ، مرگ او مرگ جاهلیت است و هیچ کس در این جهت معذور نیست تا امام خود را بشناسد ))
رسول خدا فرمود : (( من انکر من القائم ولدی فی زمان غیبت فمات ، فقدمات میه جاهلیت ) ( هر کس منکر قائم از فرزندانم در زمان غیبتش بشود ، و در همان حال بمیرد ، قطعا به مرگ جاهلیت مرده است . ))
شاید منظو از مرگ جاهلیت این باشد که آنها نیز همانند افرادی که بیش از اسلام در حال شرک و کفر مردند ، بمیرند .