بر مبنای روایات ، اصل واقعه ظهور یک امر حتمی و تردید ناپذیر است اما زمان وقوع آن یک زمان معین نیست ، بلکه امکان دارد دچار تاخیر یا تعجیل شود.
امام صادق علیه السلام درباره نقش دعا در تعجیل فرج فرمودند :وقتی عذاب و سختی بر بنی اسرائیل طولانی شد ، چهل روز به درگاه خدا گریه و ناله کردند ، خداوند متعال به حضرت موسی و هارون وحی فرمود که آنها را از دست فرعون نجات دهند واین در حالی بود که از چهارصد سال عذاب ،صد و هفتاد سال باقی مانده بود و خداوند به واسطه دعای بنی اسرائیل از آن صرف نظر نمود.
سپس فرمودند : شما هم اگر مانند بنی اسرائیل به درگاه خدا دعا کنید خداوند فرج ما را نزدیک خواهد فرمود ، اما اگر چنین نکنید این سختی ، به نهایت مدتش خواهد رسید. ( بحارالانوار ، ج52 ص 55 )
مولف کتاب مکیال المکارم با استناد به این روایت می گوید : وقت ظهور امام زمان (عج) از امور بداییه است ، که امکان تاخیر و تعجیل دارد یعنی می توان با دعا نمودن ، فرج و ظهور امام عصر (عج) را جلو انداخت و تشویق ائمه اطهار به دعا نمودن برای تعجیل ظهور ، بیانگر آن است که تحقیق فرج دارای یک زمان صد در صد تعیین شده و غیر قابل تغییر نیست و اگر مردم به مسئله غیبت امام زمانشان و طولانی شدن این امر بی توجهی نکرده و همگی دعا نمایند ، امید است که خداوند هرچه زودتر طومار غیبت را در هم پیچیده و آن بزرگوار را ظاهر نماید. همچنان که در زمان حضرت ادریس علیه السلام وقتی آن حضرت مورد حمله ی حکومت طغیان گر زمان خویش قرار گرفت از میان مردم غایب شد ؛ در دوران غیبتش مردم تصمیم به توبه در مقابل خداوند را گرفتند و این بازگشت و پشیمانی واقعی باعث شد که خداوند دوران غیبت او را پایان بخشد. حضرت ادریس علیه السلام ظاهر شد و حاکم ستمگر در برابر او به ذلت و خواری افتاد. ( مکیال المکارم باب چهارم ، بحث غیبت انبیاء )
دعا در تسریع امر ظهور ، اثر قطعی دارد و ترک آن موجب تاخیر در امر فرج خواهد شد و از دقت در حدیث بنی اسرائیل و سایر روایات استفاده می شود که ممکن است با تضرع و دعای همگانی و استجابت حق تعالی حتی برخی نشانه های حتمی محقق نشوند و ظهور موفورالسرور امام عصر (عج) سریع تر فرا رسد.